
Rok 1939. Europa stoi na progu konfliktu, którego skala i brutalność będą szokowały świat. W cieniu rosnącej agresji nazistowskich Niemiec, dwa potężne mocarstwa – Niemcy i Związek Radziecki – zawierają pakt, który wstrząśnie fundamentem porządku międzynarodowego. Pakt Ribbentrop-Mołotow, podpisany 23 sierpnia 1939 roku w Moskwie, staje się symbolem cynizmu i oportunizmu, a jednocześnie katalizatorem II wojny światowej.
Geneza paktu: strach, ambicje i interesy
Przyczyny zawarcia Paktu Ribbentrop-Mołotowa były złożone i wieloaspektowe. Zarówno Niemcy, jak i Związek Radziecki miały swoje motywy i pragnienia, które zbiegały się w tym momencie historii.
-
Niemcy: Hitler dążył do ekspansji terytorialnej na wschód, pragnąc zdobyć tereny tzw. “Lebensraum” dla narodu niemieckiego. Pakt pozwolił mu uniknąć wojny na dwa fronty, dając wolną rękę w ataku na Polskę, a następnie Francję i inne państwa zachodnie.
-
Związek Radziecki: Stalin obawiał się rosnącej potęgi Niemiec i jednocześnie chciał zabezpieczyć swoje interesy na wschodzie Europy. Pakt gwarantował mu terytoria okupowane przez Polskę, Litwę, Łotwę i Estonię, zwiększając strefę wpływów Moskwy.
Dodatkowo, oba państwa miały wspólny wróg – kapitalistyczną Europę Zachodnią.
Tajne protokoły: podział Europy na “sfery wpływów”
Pakt Ribbentrop-Mołotow zawierał tajne protokóły, które określały podział Europy na “sfery wpływów” obu stron. Zgodnie z nimi, Niemcy miały otrzymać kontrolę nad Polską, Litwą, Łotwą i Estonią, a Związek Radziecki nad Finlandią, Mołdawiem, Besarabią (obecnie Mołdawia) oraz częścią Rumunii.
Ten podział, przeprowadzony za plecami innych państw europejskich, był naruszeniem prawa międzynarodowego i przyczynił się do destabilizacji sytuacji na kontynencie.
Konsekwencje Paktu Ribbentrop-Mołotow:
Podpisanie Paktu Ribbentrop-Mołotow miało katastrofalne konsekwencje dla Europy i świata:
-
Wybuch II wojny światowej: 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę, inaugurując wojnę, która pochłonie miliony istnień ludzkich.
-
Rozbiór Polski: Zarówno Niemcy, jak i Związek Radziecki dokonały okupacji terytoriów polskich.
-
Terror stalinowski: Po agresji na Polskę, ZSRR aresztował tysiące Polaków – żołnierzy, polityków, inteligencję - oskarżając ich o przynależność do wrogich ugrupowań.
-
Wpływ na historię powojenną: Pakt Ribbentrop-Mołotow stał się symbolem zdrady i kolaboracji. Jego konsekwencje odczuwalne były przez wiele lat po zakończeniu wojny, kształtując stosunki między Europą Wschodnią a Zachodnią.
Pakt Ribbentrop-Mołotowa w oczach historii:
Dziś Pakt Ribbentrop-Mołotow jest powszechnie potępiany jako akt zdrady i cynicznej gry politycznej. Mimo że oba państwa miały swoje powody do zawarcia paktu, jego skutki były tragiczne dla całej Europy.
Podpisanie umowy, która zamykała oczy na agresję jednego z sygnatariuszy, doprowadziło do wojny, terroru i ogromnych strat materialnych. Pakt Ribbentrop-Mołotowa stał się symbolem tego, jak krótkowzroczne interesy polityczne mogą prowadzić do katastrofalnych konsekwencji dla całego świata.
** Tabela 1: Podział Europy na “sfery wpływów” zgodnie z tajnymi protokołami Paktu Ribbentrop-Mołotowa**
Państwo/Terytorium | Związek Radziecki | Niemcy |
---|---|---|
Polska | Wschodnie terytoria (w tym Wilno) | Zachodnie terytoria (w tym Gdańsk i Poznań) |
Litwa | Cała Litwa | - |
Łotwa | Cała Łotwa | - |
Estonia | Cała Estonia | - |
Finlandia | Wschodnia Karelia | - |
Mołdawia (Besarabia) | Cała Mołdawia | - |
Pakt Ribbentrop-Mołotowa pozostawił po sobie głębokie rany w historii Europy. Służy on również jako przestroga dla przyszłych pokoleń, aby unikać podobnych błędów i stawiać na współpracę i dialog zamiast cynizmu i egoizmu.